რეალობაზე დაფუძნებული თამაში ადიდებული წყალი ქალაქის ქუჩებს ტბორავს. ადამიანები თავს უსაფრთხო ალაგს აფარებენ. სახიფათო ქვესტი იწყება!   ეს რეალობაა თუ თამაში? ეს ორივეა - ამბობს 15 წლის სალომე ნონიაშვილი, ონლაინ თამაშის, „სურამულას“ ერთ-ერთი ავტორი. ამ თამაშის გამოყენებით, სალომე ცდილობს მოუყვეს ადამიანებს, თუ როგორ უნდა მოიქცნენ წყალდიდობის დროს. სალომეს მშობლიური კასპის მუნიციპალიტეტი კლიმატურ გამოწვევებს მუდმივად ებრძვის. განსაკუთრებით მაშინ, როდესაც ერთი შეხედვით მწირი და უსაფრთხო მდინარე სურამულა ნაპირებიდან გადმოდის და დამანგრეველ ძალად გარდაიქმნება. სალომეს მიერ მოფიქრებული ვირტუალური თამაში, რომელშიც რეალური წყალდიდობის ფოტოები და ვიდეო-კადრებია გამოყენებული, სწორედ სურამულას წყალდიდობის გამოცდილებას ეფუძნება. თამაშის მონაწილეებმა თავი ვირტუალურ წყალდიდობას უნდა დააღწიონ, რისთვისაც მათ სრულიად რეალურ გამოწვევებთან უწევთ გამკლავება.   "თავშესაფარი მაღალ შენობებში უნდა ეძებო. ასვლისას სხვადასხვა საფრთხეებს აწყდები, რაც თამაშს კიდევ უფრო აზარტულს და საინტერესოს ხდის." სალომე ნონიაშვილი, კლიმატის ელჩი და ონლაინ თამაშის "სურამულა"-ს ერთ-ერთი ავტორი „სურამულა“ უკვე ხელმისაწვდომია სათამაშო პორტალ Roblox-ზე, თუმცა მისი გავლენა ვირტუალური სამყაროს საზღვრებს სცილდება. რეალურ მოვლენებზე დაფუძნებულმა თამაშმა ბიძგი მისცა საინფორმაციო და საგანმანათლებლო კამპანიას, რომელიც კასპის მუნიციპალიტეტში სალომე ნონიაშვილისა და მისი მეგობრების ინიციატივით გაიმართა.  2023 წლის შემოდგომაზე, კასპელი ახალგაზრდებისთვის საინფორმაციო შეხვედრები და სემინარები ჩატარდა, რომელთა მიზანი იყო კლიმატის ცვლილებით გამოწვეული კატასტროფების შესახებ ინფორმაციის გავრცელება, კლიმატის ცვლილების მიმართ საზოგადოებრივი მედეგობის გაზრდა და მწვანე მეწარმეობის პოპულარიზაცია. შეხვედრებში 50-ზე მეტი მონაწილე ჩაერთო. ბევრმა ახალგაზრდამ აქტიურად დაიწყო ფიქრი კლიმატგონივრულ მომავალზე და მწვანე გადაწყვეტების მოძიებაზე. ფოტოს ავტორი: UNDP/გიორგი შენგელია განათლებიდან ქმედებამდე: ახალგაზრდა კლიმატის ელჩები „სურამულას“ შექმნის იდეა სალომე ნონიაშვილმა 2023 წლის ზაფხულში, ახალგაზრდულ საგანმანათლებლო ბანაკში ყოფნისას მოიფიქრა. სალომესთან ერთად, ბანაკის მუშაობაში საქართველოს სხვადასხვა კუთხიდან ჩამოსული 50-ზე მეტი ახალგაზრდა მონაწილე ჩაერთო. ბანაკში შექმნილი მეგობრული და შემოქმედებითი გარემო საუკეთესო სივრცე აღმოჩნდა ამ  მოტივირებული და აქტიური ახალგაზრდებისთვის, რათა არა მხოლოდ ახალი ინფორმაცია შეეძინათ, არამედ საინტერესო კავშირები დაემყარებინათ და ლიდერობისა და მეწარმეობის უნარები დაეხვეწათ. ბანაკიდან დაბრუნებული ახალგაზრდა კლიმატის ელჩები, მათ შორის სალომე ნონიაშვილიც, აქტიურად ჩაერთნენ გარემოსდაცვით აქტივიზმში და ბევრი საინტერესო პროექტი წამოიწყეს.  „მწვანე ბანაკი ჩემი ფასეულობების, გამოცდილებისა და ცოდნის რეალიზებაა, რომელსაც მონდომებით ვეძებდი.“ სალომე ნონიაშვილი, კლიმატის ელჩი და ონლაინ თამაშის "სურამულა"-ს ერთ-ერთი ავტორი კლიმატგონივრული თაობა, რომელიც შეცვლის სამყაროს მწვანე ბანაკის ინიციატორები გაეროს განვითარების პროგრამა და საქართველოს გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის სამინისტროს გარემოსდაცვითი ინფორმაციისა და განათლების ცენტრი არიან.  2022 და 2023 წლებში, მწვანე ბანაკმა 110 მონაწილეს უმასპინძლა, რამაც მნიშვნელოვანი წვლილი შეიტანა საქართველოს ახალგაზრდა თაობის განათლებაში კლიმატის ცვლილებისა და გარემოსდაცვითი გამოწვევების შესახებ. ახალგაზრდა კლიმატის ელჩების მიერ წამოწყებული ადგილობრივი პროექტები და საინფორმაციო კამპანიები, მაგალითად, სალომე ნონიაშვილის  ვირტუალური თამაში „სურამულა“, ნაბიჯ-ნაბიჯ ცვლის საქართველოს საზოგადოებას და საფუძველს უყრის კლიმატგონივრული მომავლის მშენებლობას. ეს საგანმანათლებლო საქმიანობა UNDP-ის ფართომასშტაბიანი კლიმატური პროგრამის ნაწილია, რომელიც კლიმატის მწვანე ფონდისა და საქართველოს, შვედეთისა და შვეიცარიის მთავრობების მხარდაჭერით ხორციელდება.

მიუხედავად COVID-19 პანდემიასთან დაკავშირებული გამოწვევებისა, მან გარკვეული დადებითი ცვლილებები შემოიტანა ჯანდაცვის სერვისების სფეროში. როდესაც პანდემია, იძულებითი კარანტინებითა და გადატვირთული საავადმყოფოებით, თავს დაატყდა საქართველოს, ტელემედიცინას მნიშვნელოვნად გაზრდის შესაძლებლობა გაუჩნდა.    ტელეკომუნიკაციების გამოყენება სამედიცინო დახმარების დისტანციურად უზრუნველყოფისთვის, რომელიც თავდაპირველად აუცილებლობით იყო გამოწვეული, დღეს უკიდურესად სასარგებლო გამოდგა საქართველოს შორეულ და მაღალმთიან რეგიონებში პაციენტებთან მისაწვდომად, რაც მოსახლეობის დაახლოებით 40 პროცენტს შეადგენს. სოფლად ჯანდაცვის შეზღუდული ინფრასტრუქტურისა და სამედიცინო სფეროს მუშაკთა არასაკმარისი რაოდენობის პირობებში, მოსახლეობა ხშირად სერიოზულ პრობლემებს აწყდება დროული და კომპლექსური დახმარების მიღების თვალსაზრისით. მდგომარეობას ამძიმებს დიდი მანძილები, მკაცრი და არაპროგნოზირებადი ამინდი და სატრანსპორტო შეზღუდვები. ჩემი, როგორც საქართველოში გაეროს მუდმივი კოორდინატორის ხელმძღვანელობითა და ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციასთან (WHO), გაეროს მოსახლეობის ფონდთან (UNFPA), გაეროს ბავშვთა ფონდთან (UNICEF) და გაეროს საპროექტო სერვისების ოფისთან (UNOPS) თანამშრომლობით, გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია საქართველოში თანამშრომლობს ჯანდაცვის სამინისტროსთან, იმისათვის, რომ მნიშვნელოვანი გეოგრაფიული ბარიერების გადალახვით შესაძლებელი გახდეს პაციენტების პირველად ჯანდაცვასთან დაკავშირება. ჩემი ხელშეწყობით ევროკავშირის დელეგაციასთან წარმატებული მოლაპარაკებების შედეგად დამტკიცდა 4,7 მილიონი ევროს (5 მილიონი აშშ დოლარის) გამოყოფა ტელემედიცინის ინიციატივის განხორციელების დასაწყებად. ჯანდაცვის სფეროში გაეროს სხვა ძალისხმევასთან ერთად, პროგრამის ფარგლებში დამატებით იყო უზრუნველყოფილი 1,700-ზე მეტი ერთეული სამედიცინო ავეჯი და მოწყობილობა, თითქმის 9,200 ერთეული სამედიცინო მასალა და საქართველოს 55 მუნიციპალიტეტში 400 ამბულატორიულ ექიმს ჩაუტარდა ტრენინგი აღჭურვილობის გამოყენებასა და ტექნიკურ მომსახურებაში. ჩვენ ვაგრძელებთ ჯანდაცვის მუშაკთა მხარდაჭერას მეთვალყურეობის, მონაცემთა მართვისა და კონტაქტების მიკვლევადობის შესაძლებლობების გაძლიერებაში, მათ შორის საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის განსაკუთრებული მდგომარეობის დროს საველე მონაცემთა შეგროვებისთვის ეპიდემიის გამოკვლევის Go.Data ინსტრუმენტის განხორციელების მეშვეობით. ქვეყნის ციფრული ტრანსფორმაცია, რა დროსაც კრიტიკული ინფრასტრუქტურა პრიორიტეტად მიიჩნევა, საშუალებას აძლევს პაციენტებს, სახლიდან გაუსვლელად, გაიარონ კონსულტაცია ჯანდაცვის პროვაიდერებთან და აიმაღლონ ცნობიერება ჯანმრთელობასთან დაკავშირებული საკითხების შესახებ. აღნიშნული მიღწევა საშუალებას აძლევს ექიმებს დანიშნონ მედიკამენტები, მოიპოვონ დამატებითი ექსპერტიზა, შეიყვანონ იმუნიზაციის მონაცემები, ჩაატარონ ორსულობის მართვის კონსულტაციები მომავალ დედებთან და შეადგინონ ანგარიშები. ექიმის მხრიდან მეთვალყურეობის უწყვეტობის გაუმჯობესება ტელემედიცინას უზარმაზარი გამოყენების მასშტაბი და პოტენციალი გააჩნია, იმისათვის, რომ მნიშვნელოვანი როლი ითამაშოს საქართველოში. საქართველო არაგადამდები დაავადებების მნიშვნელოვან (NCDs) ტვირთს ატარებს, რომელზეც ქვეყანაში საერთო სიკვდილიანობის 88% მოდის. ამის მთავარ მიზეზებს შორის სხვადასხვა ფაქტორებია, როგორიცაა პროფილაქტიკური ღონისძიებების არარსებობა, არასაკმარისად განვითარებული ადრეული გამოვლენის სერვისები, სოფლად სპეციალიზებული ჯანდაცვის სერვისების ნაკლებობა და ქრონიკულ დაავადებათა არასათანადო კონტროლი. ვირტუალური კონსულტაციები და ჯანდაცვის ციფრული გადაწყვეტილებები გაჩნდა, როგორც გამოსავალი ამ პაციენტებისთვის ჯანდაცვის ხელმისაწვდომობის გაფართოებისთვის. გაეროს პროგრამის მხარდაჭერით, რეგულარული ვირტუალური შემოწმებები ექთნებთან, ექიმებთან და სპეციალისტებთან ეხმარება ქრონიკული მდგომარეობის მონიტორინგის წარმოებას, ჯანმრთელობის პოტენციური პრობლემების ადრეულ ეტაპზე გამოვლენას და უზრუნველყოფს პაციენტების მიერ ეფექტური მიმდინარე მოვლის მიღებას. ერთ-ერთ ასეთ შემთხვევაში, საქართველოში საშვილოსნოს ყელის, სარძევე ჯირკვლისა და ფარისებრი ჯირკვლის კიბოს სკრინინგზე ოჯახის ექიმების დახმარებით 3000-ზე მეტი ქალი დარეგისტრირდა. ასევე საქართველოს მასშტაბით დაახლოებით 50 სოფლის კლინიკაში ინერგება ბავშვთა განვითარების დისტანციური სერვისები, ტელემოვლის პლატფორმებზე, სამედიცინო მოწყობილობებსა და ICT აღჭურვილობაზე ხელმისაწვდომობა. ციფრული ტელემედიცინის გადაწყვეტილებები როგორც ფიზიკურად, ასევე მატერიალურად უფრო ხელმისაწვდომს ხდის ბავშვთა ჯანმრთელობის რეგულარულ შემოწმებას და ბავშვთა განვითარებაში ადრეული ჩარევის სპეციალისტებს. ორსულობის მართვის ონლაინ ვიზიტები ასევე ხელმისაწვდომია სპეციალური საჭიროებების მქონე ორსულებისთვის ან ორსული ქალებისთვის შორეული რეგიონებიდან. ჩვენ ასევე მხარს ვუჭერთ ვირტუალური სასწავლო ქსელების ჩამოყალიბებას, რომლებიც დააკავშირებს სოფლად ოჯახის ექიმებს ისეთ სპეციალისტებთან, როგორიცაა განვითარების პედიატრები, ბავშვთა ფსიქოლოგები და მოზარდთა ფსიქიატრები. ისინი გაუწევენ მენტორობას და რჩევებს მისცემენ ადგილზე მომუშავე პრაქტიკოს-ექიმებს, რაც უზრუნველყოფს მაღალი ხარისხის სერვისების მიწოდებას.   ექიმებისა და ექთნების შესაძლებლობების გაზრდა დღეს ექიმებს წვდომა აქვთ უახლეს პროფესიულ ინფორმაციაზე, რაც უზრუნველყოფილია საქართველოს საგანგებო სიტუაციების კოორდინაციისა და გადაუდებელი დახმარების ცენტრში შექმნილი ერთიანი ონლაინ საინფორმაციო პლატფორმისა და ასევე თბილისის სახელმწიფო სამედიცინო უნივერსიტეტში დაფუძნებული უწყვეტი სამედიცინო განათლების პლატფორმის მეშვეობით. წარმოდგენილ პროექტში ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციამ ჩამოაყალიბა ტელემედიცინის კლინიკური სახელმძღვანელო მითითებები და დახმარების გაწევის სქემები, სადაც გამოყოფილია მოთხოვნები პრიორიტეტულ არაგადამდებ დაავადებებთან დაკავშირებით ტელეკონსულტაციის სერვისების მიწოდებაზე. სოფლის ექიმები ასევე გადიან სწავლებას ონლაინ-კონსულტაციების გასაწევად ციფრული სამედიცინო მოწყობილობების გამოყენებით, რაც გაზრდის ტელემედიცინის ცოდნის დონეს და გააუმჯობესებს ციფრული გადაწყვეტილებებით სარგებლობის უნარს.   ჯანდაცვის ციფრული მომავალი გაეროს ტელემედიცინის ინიციატივა წარმოადგენს საქართველოს ჯანდაცვის პროგრამისადმი ჩვენი უფრო ფართო მხარდაჭერის ნაწილს და შეესაბამება საყოველთაო ჯანდაცვის მოცვის შესახებ მდგრადი განვითარევის მიზნის #3.8 ვალდებულებას. ჩვენ გვჯერა, რომ სამომავლოდ ტელემედიცინას შეუძლია ხელი შეუწყოს პირველადი ჯანდაცვის მდგრადი სისტემის საყოველთაო ხელმისაწვდომობას ყველაზე დაუცველი თემებისთვის, მიუხედავად ადგილსამყოფელისა და მინიმალურ ფასად და ციფრული გადაწყვეტილებების გამოყენებით აღმოფხვრას ჯანდაცვაში არსებული ხარვეზები. 2023 წლის მდგრადი განვითარების მიზნების სამიტზე გაეროს გენერალურმა მდივანმა გუტერეშმა მოგვიწოდა მდგრადი განვითარების მიზნების განხორციელების დასაჩქარებლად ექვსი ძირითადი სფეროს და მათ შორის ციფრული კავშირის პრიორიტეტიზაციისკენ. დროა შევუდგეთ სამიტის პოლიტიკური დეკლარაციის განხორცილებას და კიდევ ერთხელ დავადასტუროთ ჩვენი ურყევი ერთგულება ინკლუზიური ციფრული ტრანსფორმაციისა და ყველასთვის ჯანსაღი მომავლის მიმართ. ----------- ბლოგის ავტორი - საბინე მახლი, გაეროს მუდმივი კოორდინატორი საქართველოში.

8 წლის ტყუპები ანი და მარი ეზოში ფისოს ეთამაშებიან, თან მუნიციპალიტეტის თანამშრომელს - ია ეხვაიას ესაუბრებიან, რომელიც მათ ხშირად სტუმრობს. გოგონები იას თავიანთ ნახატებს აჩვენებენ და სამომავლო გეგმებს უზიარებენ. მარის ვეტერინარობა სურს, ანის კი მოდელიორობა. ია გოგონებს უღიმის და აქებს, შემდეგ მათ დედას ეკითხება, ოჯახს ამ ეტაპზე რამე ხომ არ სჭირდება. აფხაზეთიდან დევნილი ეს შვიდსულიან ოჯახი, რომელიც ამჟამად სოფელ რუხში ცხოვრობს, მუნიციპალიტეტის განსაკუთრებული მზრუნველობის ქვეშ მოექცა, მძიმე საცხოვრებელი პირობებისა და სერიოზული ფინანსური პრობლემების გამო. „სულ პრობლემები გვქონდა. სახელმწიფო დახმარება საკვებისთვის და ელემენტარული საჭიროებების დასაკმაყოფილებლად ძლივს გვყოფნიდა, ბავშვებს კი იმდენი რამ სჭირდებათ, სანამ გაიზრდებიან“, ამბობს 43 წლის გულნაზი - 13 წლის გოჩას, 11 წლის სალომეს, 9 წლის ნინისა და ტყუპების დედა. ზუგდიდის მუნიციპალიტეტის სოციალური პროგრამების მეშვეობით, რომლებიც პრაქტიკულ უნარებზე ორიენტირებულ დახმარებას გულისხმობს, ტყუპების მშობლებმა სტაბილური სამსახურის დაწყება შეძლეს, რამაც შესაძლებელი უნდა გახადოს გრძელვადიან პერსპექტივაში ჩაანაცვლებს ოჯახისთვის გამოყოფილი სახელმწიფო შემწეობის ჩანაცვლება. მამამ, რომელიც ჯანმრთელობის პრობლემების გამო ათ წელზე მეტი უმუშევარი იყო, მუნიციპალიტეტში დაიწყო მუშაობა, ხოლო დედა ადგილობრივ საბავშვო ბაღში დასაქმდა. მუნიციპალიტეტის დახმარებით ბავშვებმა სკოლის შემდეგ ინგლისურის დამატებით გაკვეთილებზე დაიწყეს სიარული, ვინაიდან ყველა მათგანს ენებისადმი ინტერესი და მიდრეკილება აღმოაჩნდა. ზუგდიდის მუნიციპალიტეტის სოციალური დეპარტამენტის ხელმძღვანელი ნინო სხულუხიასთვის მნიშვნელოვანია, რომ სოციალურად დაუცველი მოსახლეობის პრობლემების მოგვარებისას არსებობდეს პრაგმატული, კვლევაზე დაფუძნებული და მრავალმხრივი მიდგომა. “ზედმეტი ემოციურობა პროფესიულ ობიექტურობას გაკარგვინებს. როცა დახმარებას ვცდილობთ, პრობლემის ცენტრად ჩვენ არ უნდა გადავიქცეთ, ნეიტრალური მზერა უნდა შევინარჩუნოთ,“ ამბობს ნინო.      UNICEF/Geo-2023/Gabechava ნინო საუბრობს სოციალური პროგრამების დაგეგმვის პროცესში სტრატეგიული ცვლილების შესახებ, რომლის მომსწრეც გახდა გაეროს ბავშვთა ფონდის,  ახალი პარტნიორობის ინიციატივის, საქართველოს ადგილობრივ თვითმმართველობათა ეროვნული ასოციაციისა (NALA) და საქართველოს 18 მუნიციპალიტეტს შორის ევროკავშირის მიერ მხარდაჭერილი ახალი პარტნიორული ინიციატივის შედეგად. ინიციატივის მიზანია სოციალური პროგრამების დაგეგმვის პროცესის დახვეწა, რათა სოციალურად დაუცველი ადამიანებისთვის გაიზარდოს მათზე ხელმისაწვდომობა. სოციალური პროგრამების გრძელვადიანი მიზანი ოჯახების მხარდაჭერაა მათი ეკონომიკური დამოუკიდებლობის მიღწევაში. პროგრამის ფარგლებში, მუნიციპალიტეტებს წარუდგინეს ახალი მეთოდოლოგია, რომელიც ფოკუსირდება არა ცალკე ბავშვებსა და მშობლებზე, არამედ მთლიანად ოჯახებზე. ახალი მეთოდოლოგიით ასევე გაუმჯობესდა მოსახლეობის დახმარების პროგრამები, რადგან ისინი ახლა კვლევებს, გამოკითხვებს, ფოკუს-ჯგუფებისა და ინტერვიუების შედეგებს ეფუძნება. კვლევის შედეგად გამოჩნდა ბავშვებისა და მათი ოჯახების აქამდე დაუკმაყოფილებელი საჭიროებები, ასევე ხარვეზები არსებულ დახმარების პროგრამებში, როგორიცაა ბევრი ოჯახის არაინფორმირებულობა არსებული დახმარების პროგრამების შესახებ. საჭიროებების შეფასების ახალი მეთოდოლოგიის გამოყენებით სოცმუშაკებმა გამოავლინეს ოჯახების ყველაზე გადაუდებელი საჭიროებები და ახლა ეხმარებიან მხარდაჭერის მიღებაში. სოციალური პროგრამების დაგეგმვის გაუმჯობესებული მეთოდოლოგია უზრუნველყოფს მტკიცებულებაზე დაფუძნებულ მხარდაჭერას და ბავშვებსა და მათ ოჯახებზე უფრო მეტ ფოკუსირებას. „აქამდე მსგავსი მეთოდოლოგია არ გვქონია და არ ვიცოდით, როგორ ჩაგვეტარებინა საჭიროებების ანალიზი,“ ამბობს ნინო. „ეს კი ერთი მხრივ ხელს გვიშლიდა ობიექტური ხედვის ქონაში, ხოლო მეორე მხრივ, საჭიროებების შეფასებამ დაგვანახა, რომ ბავშვების დეპრივაციის პრობლემა სცდება ფინანსურ საჭიროებებს, შესაბამისად მხოლოდ ფინანსური დახმარებით ვერ გადაიჭრება.“ UNICEF/Geo-2023/Gabechava ხუთი შვილის დედა, 43 წლის გულნაზი ოჯახთან ერთად სოციალური პროგრამები სცილდება ერთჯერად ფინანსურ დახმარებას და ითვალისწინებს ყოვლისმომცველ მხარდაჭერას და ოჯახების  საჭიროებებზე დაფუძნებულ მომსახურებებთან დაკავშირებას, დასაქმების შესაძლებლობებს, ასევე მხარდაჭერას განათლების, ენის კურსებსა თუ მენტალური ჯანმრთელობის სფეროს მომსახურებებს. შედეგად, გაჩნდა ახალი მხარდაჭერის მომსახურებები, როგორიცაა მოსწავლეთა ტრანსპორტირება სკოლებში, პროგრამები აუტისტური სპექტრის აშლილობის მქონე ბავშვებისთვის და ინგლისურის გაკვეთილები სოციალურად დაუცველი ოჯახების ბავშვებისთვის. ამ მრავალმხრივი მიდგომის მიზანია ოჯახების განვითარება, მათი ეკონომიკური დამოკიდებულების გაზრდა და სიღარიბისა და სოციალური დაუცველობის მანკიერი წრის გარღვევა.    UNICEF/Geo-2023/Gabechava სოციალური მუშაკი, ია ეხვაია, ოჯახს ესაუბრება სულ ცოტა ხნის წინ ანისა და მარის ოჯახმა ახალ სახლში შეაბიჯა, რომელიც მათ დანიის დევნილთა საბჭომ აუშენა. ახალ სახლში შესვლამ ოჯახის ცხოვრება ძირეულად შეცვალა და მუნიციპალიტეტის, ცენტრალური ხელისუფლებისა და საერთაშორისო საზოგადოების თანამშრომლობის ძალისხმევების ერთგვარ ილუსტრაციად იქცა. „ჩვენ, როგორც ომის შედეგად დევნილები და სოციალურად დაუცველები, ყოველთვის დამოკიდებული ვიყავით სახელმწიფოს დახმარებაზე“, ამბობს გულნაზი. „თუმცა ახლა, როცა ჩემი შვილებისა და ჩემს მიმართ სხვანაირი ყურადღება მივიღეთ, ვგრძნობ რომ შეუმჩნეველი არ ვართ. ახლა ჩემი შვილების მომავალს უფრო დიდი ოპტიმიზმით ვუყურებ. იმედი მაქვს, რომ ის ცოდნა და უნარები, რომლებსაც ახლა იღებენ, მათ დამოუკიდებელ და წარმატებულ ადამიანებად აქცევს.“ სტატია დაიწერა ევროკავშირის მხარდაჭერით. სტატიის შინაარსი მხოლოდ და მხოლოდ მისი ავტორის პასუხისმგებლობაა და შესაძლოა არ გამოხატავდეს ევროკავშირის ხედვებს.

საქართველოს ერთ-ერთ უნიკალურ დაცულ ტერიტორიაზე, ჭაჭუნას აღკვეთილში თანამედროვე ეკოტურისტული ინფრასტრუქტურა და სერვისები ვითარდება. ეს საქმიანობა ხორციელდება გაეროს განვითარების პროგრამისა (UNDP) და გლობალური გარემოსდაცვითი ფონდის მცირე გრანტების პროგრამის (GEF SGP) მხარდაჭერით. პროექტების გახორციელებაში ჩართულები არიან დაცული ტერიტორიების სააგენტო, ბუნების კონსერვაციის საზოგადოება „საბუკო“, დედოფლისწყაროს მუნიციპალიტეტი და ადგილობრივი სოფლების მოსახლეობა. ჭაჭუნას აღკვეთილი მრავალფეროვანი ლანდშაფტებითა და კლიმატური ზონებით გამოირჩევა, რომელთა შორის აღსანიშნავია ჭალის ტყეები და ნახევრად უდაბნო და სტეპური ეკოსისტემები. დაცული ტერიტორია ცნობილია, როგორც ფრინველებზე დაკვირვების ერთ-ერთი საუკეთესო ადგილი საქართველოში. აღკვეთილში ბინადრობს 250-ზე მეტი სახეობის ფრინველი, მათ შორის უნიკალური და გადაშენების პირას მყოფი სახეობები, ფასკუნჯი, ბექობის არწივი, დურაჯი და სვავი, რომლებიც როგორც საქართველოს, ისე ბუნების დაცვის საერთაშორისო კავშირის, IUCN-ის „წითელ ნუსხებში“ აღირიცხებიან. ჭაჭუნას აღკვეთილი გადამფრენი ფრინველების თავშესაფარიცაა. ყოველწლიურად, ეს დაცული ტერიტორია 100-ზე მეტ გადამფრენ სახეობას მასპინძლობს, რომელთა დიდი ნაწილი აქ ბუდეს იკეთებს. ამ ფაქტორების გათვალისწინებით, ჭაჭუნას აღკვეთილი მნიშვნელოვანია არა მხოლოდ საქართველოს, არამედ გლობალური ბიომრავალფეროვნების დაცვისა და შენარჩუნებისთვის. თანამედროვე ეკოტურისტული სერვისების განვითარება ხელს შეუწყობს ამ უნიკალური ეკოსისტემის წარმოჩენასა და შესწავლას. 27 ნოემბერს, ჭაჭუნას აღკვეთილს ეწვივნენ UNDP-ის ხელმძღვანელის მოადგილე ანნა ჩერნიშოვა, საქართველოს გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის მინისტრის მოადგილე იური ნოზაძე და ქართული მედიის წარმომადგენლები. სტუმრები გაეცნენ ტურისტებისთვის განკუთვნილ კოტეჯებს, კემპინგებსა და ფრინველებზე დაკვირვების ადგილებს. მათ ასევე მოინახულეს “ფრინველთა სასადილო”, დამატებითი კვების სადგური, რომელიც იშვიათი სახეობებისთვის საკვების მიწოდებასა და მათზე დაკვირვების შესაძლებლობას უზრუნველყოფს. "ბიომრავალფეროვნების დაცვა და კლიმატის ცვლილების შერბილება გაეროს განვითარების პროგრამის ერთ-ერთი ძირითადი პრიორიტეტია. მოხარულები ვართ, რომ ჩვენი ხელშეწყობით, საქართველოს ულამაზესი დაცული ტერიტორია, ჭაჭუნას აღკვეთილი ეკოტურისტებისთვის კიდევ უფრო მიმზიდველი გახდება.“ ანნა ჩერნიშოვა, გაეროს განვითარების პროგრამის ხელმძღვანელის მოადგილე გაეროს განვითარების პროგრამისა და გლობალური გარემოსდაცვითი ფონდის მცირე გრანტების პროგრამის (GEF SGP) მხარდაჭერით, ჭაჭუნას აღკვეთილისთვის შემუშავდება ახალი ბიზნეს გეგმა, ხოლო ტურისტული სერვისების მიმწოდებლებთან თანამშრომლობის ხელშეკრულებები გაფორმდება. დამატებითი ინფორმაცია გლობალური გარემოსდაცვითი ფონდის მცირე გრანტების პროგრამა (GEF SGP) 2012 წლიდან მხარს უჭერს ადგილობრივი გარემოსდაცვითი ინიციატივების განხორციელებას საქართველოში. პროგრამის პრიორიტეტული მიმართულებებია საფრთხის ქვეშ მყოფი ეკოსისტემების დაცვა და შენარჩუნება, მდგრადი სოფლის მეურნეობისა და მეთევზეობის ხელშეწყობა, განახლებად ენერგიაზე ხელმისაწვდომობის გაზრდა და მდგრადი ურბანული გადაწყვეტების ხელშეწყობა.