ტელემედიცინა: ჯანდაცვის ხარვეზის აღმოფხვრა საქართველოში

მიუხედავად COVID-19 პანდემიასთან დაკავშირებული გამოწვევებისა, მან გარკვეული დადებითი ცვლილებები შემოიტანა ჯანდაცვის სერვისების სფეროში. როდესაც პანდემია, იძულებითი კარანტინებითა და გადატვირთული საავადმყოფოებით, თავს დაატყდა საქართველოს, ტელემედიცინას მნიშვნელოვნად გაზრდის შესაძლებლობა გაუჩნდა.    ტელეკომუნიკაციების გამოყენება სამედიცინო დახმარების დისტანციურად უზრუნველყოფისთვის, რომელიც თავდაპირველად აუცილებლობით იყო გამოწვეული, დღეს უკიდურესად სასარგებლო გამოდგა საქართველოს შორეულ და მაღალმთიან რეგიონებში პაციენტებთან მისაწვდომად, რაც მოსახლეობის დაახლოებით 40 პროცენტს შეადგენს.

სოფლად ჯანდაცვის შეზღუდული ინფრასტრუქტურისა და სამედიცინო სფეროს მუშაკთა არასაკმარისი რაოდენობის პირობებში, მოსახლეობა ხშირად სერიოზულ პრობლემებს აწყდება დროული და კომპლექსური დახმარების მიღების თვალსაზრისით. მდგომარეობას ამძიმებს დიდი მანძილები, მკაცრი და არაპროგნოზირებადი ამინდი და სატრანსპორტო შეზღუდვები.

ჩემი, როგორც საქართველოში გაეროს მუდმივი კოორდინატორის ხელმძღვანელობითა და ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციასთან (WHO), გაეროს მოსახლეობის ფონდთან (UNFPA), გაეროს ბავშვთა ფონდთან (UNICEF) და გაეროს საპროექტო სერვისების ოფისთან (UNOPS) თანამშრომლობით, გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია საქართველოში თანამშრომლობს ჯანდაცვის სამინისტროსთან, იმისათვის, რომ მნიშვნელოვანი გეოგრაფიული ბარიერების გადალახვით შესაძლებელი გახდეს პაციენტების პირველად ჯანდაცვასთან დაკავშირება. ჩემი ხელშეწყობით ევროკავშირის დელეგაციასთან წარმატებული მოლაპარაკებების შედეგად დამტკიცდა 4,7 მილიონი ევროს (5 მილიონი აშშ დოლარის) გამოყოფა ტელემედიცინის ინიციატივის განხორციელების დასაწყებად.

ჯანდაცვის სფეროში გაეროს სხვა ძალისხმევასთან ერთად, პროგრამის ფარგლებში დამატებით იყო უზრუნველყოფილი 1,700-ზე მეტი ერთეული სამედიცინო ავეჯი და მოწყობილობა, თითქმის 9,200 ერთეული სამედიცინო მასალა და საქართველოს 55 მუნიციპალიტეტში 400 ამბულატორიულ ექიმს ჩაუტარდა ტრენინგი აღჭურვილობის გამოყენებასა და ტექნიკურ მომსახურებაში. ჩვენ ვაგრძელებთ ჯანდაცვის მუშაკთა მხარდაჭერას მეთვალყურეობის, მონაცემთა მართვისა და კონტაქტების მიკვლევადობის შესაძლებლობების გაძლიერებაში, მათ შორის საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის განსაკუთრებული მდგომარეობის დროს საველე მონაცემთა შეგროვებისთვის ეპიდემიის გამოკვლევის Go.Data ინსტრუმენტის განხორციელების მეშვეობით.

ქვეყნის ციფრული ტრანსფორმაცია, რა დროსაც კრიტიკული ინფრასტრუქტურა პრიორიტეტად მიიჩნევა, საშუალებას აძლევს პაციენტებს, სახლიდან გაუსვლელად, გაიარონ კონსულტაცია ჯანდაცვის პროვაიდერებთან და აიმაღლონ ცნობიერება ჯანმრთელობასთან დაკავშირებული საკითხების შესახებ. აღნიშნული მიღწევა საშუალებას აძლევს ექიმებს დანიშნონ მედიკამენტები, მოიპოვონ დამატებითი ექსპერტიზა, შეიყვანონ იმუნიზაციის მონაცემები, ჩაატარონ ორსულობის მართვის კონსულტაციები მომავალ დედებთან და შეადგინონ ანგარიშები.

ექიმის მხრიდან მეთვალყურეობის უწყვეტობის გაუმჯობესება

ტელემედიცინას უზარმაზარი გამოყენების მასშტაბი და პოტენციალი გააჩნია, იმისათვის, რომ მნიშვნელოვანი როლი ითამაშოს საქართველოში. საქართველო არაგადამდები დაავადებების მნიშვნელოვან (NCDs) ტვირთს ატარებს, რომელზეც ქვეყანაში საერთო სიკვდილიანობის 88% მოდის. ამის მთავარ მიზეზებს შორის სხვადასხვა ფაქტორებია, როგორიცაა პროფილაქტიკური ღონისძიებების არარსებობა, არასაკმარისად განვითარებული ადრეული გამოვლენის სერვისები, სოფლად სპეციალიზებული ჯანდაცვის სერვისების ნაკლებობა და ქრონიკულ დაავადებათა არასათანადო კონტროლი. ვირტუალური კონსულტაციები და ჯანდაცვის ციფრული გადაწყვეტილებები გაჩნდა, როგორც გამოსავალი ამ პაციენტებისთვის ჯანდაცვის ხელმისაწვდომობის გაფართოებისთვის.

გაეროს პროგრამის მხარდაჭერით, რეგულარული ვირტუალური შემოწმებები ექთნებთან, ექიმებთან და სპეციალისტებთან ეხმარება ქრონიკული მდგომარეობის მონიტორინგის წარმოებას, ჯანმრთელობის პოტენციური პრობლემების ადრეულ ეტაპზე გამოვლენას და უზრუნველყოფს პაციენტების მიერ ეფექტური მიმდინარე მოვლის მიღებას. ერთ-ერთ ასეთ შემთხვევაში, საქართველოში საშვილოსნოს ყელის, სარძევე ჯირკვლისა და ფარისებრი ჯირკვლის კიბოს სკრინინგზე ოჯახის ექიმების დახმარებით 3000-ზე მეტი ქალი დარეგისტრირდა.

ასევე საქართველოს მასშტაბით დაახლოებით 50 სოფლის კლინიკაში ინერგება ბავშვთა განვითარების დისტანციური სერვისები, ტელემოვლის პლატფორმებზე, სამედიცინო მოწყობილობებსა და ICT აღჭურვილობაზე ხელმისაწვდომობა. ციფრული ტელემედიცინის გადაწყვეტილებები როგორც ფიზიკურად, ასევე მატერიალურად უფრო ხელმისაწვდომს ხდის ბავშვთა ჯანმრთელობის რეგულარულ შემოწმებას და ბავშვთა განვითარებაში ადრეული ჩარევის სპეციალისტებს. ორსულობის მართვის ონლაინ ვიზიტები ასევე ხელმისაწვდომია სპეციალური საჭიროებების მქონე ორსულებისთვის ან ორსული ქალებისთვის შორეული რეგიონებიდან.

ჩვენ ასევე მხარს ვუჭერთ ვირტუალური სასწავლო ქსელების ჩამოყალიბებას, რომლებიც დააკავშირებს სოფლად ოჯახის ექიმებს ისეთ სპეციალისტებთან, როგორიცაა განვითარების პედიატრები, ბავშვთა ფსიქოლოგები და მოზარდთა ფსიქიატრები. ისინი გაუწევენ მენტორობას და რჩევებს მისცემენ ადგილზე მომუშავე პრაქტიკოს-ექიმებს, რაც უზრუნველყოფს მაღალი ხარისხის სერვისების მიწოდებას.

ექიმებისა და ექთნების შესაძლებლობების გაზრდა

დღეს ექიმებს წვდომა აქვთ უახლეს პროფესიულ ინფორმაციაზე, რაც უზრუნველყოფილია საქართველოს საგანგებო სიტუაციების კოორდინაციისა და გადაუდებელი დახმარების ცენტრში შექმნილი ერთიანი ონლაინ საინფორმაციო პლატფორმისა და ასევე თბილისის სახელმწიფო სამედიცინო უნივერსიტეტში დაფუძნებული უწყვეტი სამედიცინო განათლების პლატფორმის მეშვეობით. წარმოდგენილ პროექტში ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციამ ჩამოაყალიბა ტელემედიცინის კლინიკური სახელმძღვანელო მითითებები და დახმარების გაწევის სქემები, სადაც გამოყოფილია მოთხოვნები პრიორიტეტულ არაგადამდებ დაავადებებთან დაკავშირებით ტელეკონსულტაციის სერვისების მიწოდებაზე. სოფლის ექიმები ასევე გადიან სწავლებას ონლაინ-კონსულტაციების გასაწევად ციფრული სამედიცინო მოწყობილობების გამოყენებით, რაც გაზრდის ტელემედიცინის ცოდნის დონეს და გააუმჯობესებს ციფრული გადაწყვეტილებებით სარგებლობის უნარს.

ჯანდაცვის ციფრული მომავალი

გაეროს ტელემედიცინის ინიციატივა წარმოადგენს საქართველოს ჯანდაცვის პროგრამისადმი ჩვენი უფრო ფართო მხარდაჭერის ნაწილს და შეესაბამება საყოველთაო ჯანდაცვის მოცვის შესახებ მდგრადი განვითარევის მიზნის #3.8 ვალდებულებას. ჩვენ გვჯერა, რომ სამომავლოდ ტელემედიცინას შეუძლია ხელი შეუწყოს პირველადი ჯანდაცვის მდგრადი სისტემის საყოველთაო ხელმისაწვდომობას ყველაზე დაუცველი თემებისთვის, მიუხედავად ადგილსამყოფელისა და მინიმალურ ფასად და ციფრული გადაწყვეტილებების გამოყენებით აღმოფხვრას ჯანდაცვაში არსებული ხარვეზები.

2023 წლის მდგრადი განვითარების მიზნების სამიტზე გაეროს გენერალურმა მდივანმა გუტერეშმა მოგვიწოდა მდგრადი განვითარების მიზნების განხორციელების დასაჩქარებლად ექვსი ძირითადი სფეროს და მათ შორის ციფრული კავშირის პრიორიტეტიზაციისკენ. დროა შევუდგეთ სამიტის პოლიტიკური დეკლარაციის განხორცილებას და კიდევ ერთხელ დავადასტუროთ ჩვენი ურყევი ერთგულება ინკლუზიური ციფრული ტრანსფორმაციისა და ყველასთვის ჯანსაღი მომავლის მიმართ.

-----------

ბლოგის ავტორი - საბინე მახლი, გაეროს მუდმივი კოორდინატორი საქართველოში.