26-27 სექტემბერს, აჭარის ავტონომიურ რესპუბლიკას გაეროს მუდმივი კოორდინატორი საქართველოში, დიდიე ტღებიუკი, ეწვია და მიმდინარე პროექტებს და ახალ შესაძლებლობებსა და განვითარების საჭიროებებს გაეცნო. დიდიე ტღებიუკი შეხვდა აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის მთავრობის თავმჯდომარეს თორნიკე რიჟვაძეს და აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის ჯანდაცვის მინისტრს ნინო ნიჟარაძეს.  შეხვედრებზე  განიხილეს მიმდინარე თანამშრომლობა და სამომავლო თანამშრომლობის შესაძლებლობები. ვიზიტის ფარგლებში, ტღებიუკი შეხვდა ადგილობრივი სამოქალაქო საზოგადოებისა და რელიგიური თემების წარმომადგენლებს. დიდიე ტღებიუკმა მონაწილეობა მიიღო ადრეული განათლებისა და ზრუნვის მესამე საერთაშორისო კონფერენციაში „ინკლუზიური სისტემები, სერვისები და პრაქტიკები თითოეული ბავშვისთვის”, რომელიც საქართველოს განათლების, მეცნიერებისა და ახალგაზრდობის სამინისტრო, აჭარის ა.რ. განათლების, კულტურისა და სპორტის სამინისტრო, საქართველოში იაპონიის საერთაშორისო თანამშრომლობის სააგენტო და გაეროს ბავშვთა ფონდი საქართველოში, ბათუმის შოთა რუსთაველის სახელმწიფო უნივერსიტეტთან პარტნიორობით გაიმართა.  დიდიე ტღებიუკი ასევე ეწვია მაჭახელას ეროვნულ პარკს და მაღალმთიანი აჭარის სოფლებს, სადაც გაეროს მიერ განხორციელებულ პროექტებს გაეცნო. ეს  ადგილობრივი ინიციატივები სოფლის მდგრად განვითარებას, ეკოსისტემების დაცვას, ტურიზმისა და მოსახლეობის კეთილდღეობის ზრდას ემსახურება.ვიზიტის დასასრულს,  გაეროს ხელმძღვანელი ასევე ეწვია ბათუმის ტექნოპარკს, სადაც გაეცნო ახალგაზრდა გამომგონებლების ინოვაციურ პროექტებს.    

5-6 აგვისტოს გაეროს მუდმივი კოორდინატორი საქართველოში, დიდიე ტღებიუკი კახეთის რეგიონს ეწვია.კახეთის რეგიონში გაეროს მუდმივი კოორდინატორის, დიდიე ტღებიუკის ვიზიტი თელავის მერთან, ლევან ანდრიაშვილთან და სახელმწიფო რწმუნებულთან კახეთის მხარეში, გიორგი ალადაშვილთან შეხვედრით დაიწყო.  შეხვედრაზე მხარეებმა განიხილეს არსებული პარტნიორობის მთავარი ასპექტები, ასევე, მნიშვნელოვანი ყურადღება დაუთმეს სამომავლო თანამშრომლობის საკითხებს. საუბარი შეეხო ინკლუზიური ეკონომიკური ზრდისა და ტურიზმის, სოფლის მეურნეობის განვითარების, ჯანდაცვის, განათლებისა და ქალთა გაძლიერების საკითხებს. Photo: © Gela Bedianashvili/UNPhoto: © Gela Bedianashvili/UNთელავში გაეროს მუდმივი კოორდინატორი ეწვია კომპანია „ლლ პლასტს“, რომელიც მდგრადი და კლიმატგონივრული განვითარებისკენ გადადგმული ნაბიჯების წყალობით, ეკოლოგიურად სუფთა პროდუქციის ერთ-ერთი ლიდერი მწარმოებელია კახეთის რეგიონში. ევროკავშირისა და გაეროს განვითარების პროგრამის ხელშეწყობით, კომპანიამ პლასტმასას ნარჩენის გადამუშავებისთვის თანამედროვე აღჭურვილობა შეიძინა, დანერგა მეორადი ცელოფნის გადამუშავება და  ყოველთვიურად, 30 ტონამდე პლასტიკურ ნარჩენს აგროვებს და გადაამუშავებს.Photo: © Gela Bedianashvili/UNგაეროს მუდმივმა კოორდინატორმა, დიდიე ტღებიუკმა და გაეროს მოსახლეობის ფონდის (UNFPA) საქართველოს ოფისის ხელმძღვანელმა, მარიამ ბანძელაძემ, გერმანიაში მოღვაწე მწერალ ნინო ხარატიშვილთან ერთად  გახსნეს„თანასწორობის კუთხე“ წნორის ,,ცოდნის კაფეში“, სიღნაღის მუნიციპალიტეტი. ახალგაზრდებთან შეხვედრას მოდერაციას უწევდა გამომცემლობა „ინტელექტის“ მთავარი რედაქტორი, მწერალი ზვიად კვარაცხელია.200-ზე მეტი წიგნი თანასწორობის, ქალებისა და გოგოების გაძლიერების, ტოლერანტობის და ადამიანის უფლებების შესახებ შევმატეთ ,,ცოდნის კაფეს“.Photo: © Dina Oganova/UNFPA6 აგვისტოს იგი ახმეტაში ოჯახური  ძალადობის მსხვერპლთა მომსახურების კრიზისულ ცენტრს ეწვია. სტუმრობისას ცენტრის წარმომადგენლებმა მას ცენტრის მუშაობის პრინციპები გააცნეს და არსებულ გამოწვევებზე ისაუბრეს. ოჯახური ძალადობის მსხვერპლთა მომსახურების კრიზისული ცენტრი, რომელიც  2023 წელს გაეროს ქალთა ორგანიზაციის მხარდაჭერითა და ევროკავშირის დაფინანსებით გაიხსნა, უზრუნველყოფს ყველა აუცილებელ სერვისს ოჯახში ძალადობის მსხვერპლებისა და ძალადობაგამოვლილი პირებისთვის და უწევს მათ ფსიქოლოგიურ, სოციალურ, სამედიცინო და სამართლებრივ დახმარებას. Photo: © Gela Bedianashvili/UNგაეროს მუდმივი კოორდინატორი დუისის საგანმანათლებლო ცენტრში პანკისელ ქალებს შეხვდა და მათ გამოცდილებებზე, მიღწევებსა და გამოწვევებზე ისაუბრეს. შეხვედრას ესწრებოდნენ ქალები, რომლებიც ჩართულნი იყვნენ როგორც საგრანტო, ისე საგანმანათლებლო პროექტებში, და ამჟამად აქტიურად მონაწილეობენ გენდერულად სენსიტიური ბიუჯეტირების პროცესში, რომელიც გაეროს ქალთა ორგანიზაციის სოციალური მობილიზაციის კომპონენტს წარმოადგენს.Photo: © Gela Bedianashvili/UNახალგაზრდების ჩართულობისა და მათთვის მნიშვნელოვან საკითხებზე სასაუბროდ,  გაეროს ხელმძღვანელი საქართველოში,  პანკისელ ახალგაზრდებს შეხვდა. შეხვედრაზე ახალგაზრდებმა გამოთქვეს მოსაზრებები ისეთ საკითხებზე, როგორიცაა განათლება, კლიმატის ცვლილება, გარემოს დაცვა, ახალგაზრდების ჩართულობა, ადამიანის უფლებები და სხვა. კახეთის რეგიონული განვითარების ფონდის (KRDF) ორგანიზებით, შეხვედრა  ახალგაზრდებთან გაიმართა ახმეტის ახალგაზრდულ ცენტრში,  პროექტის „ლიდერობა, თანასწორობა, ადვოკატირება და დემოკრატია“ (LEAD) პარტნიორობით, რომელიც გაეროს განვითარების პროგრამისა და ნორვეგიის საელჩოს მხარდაჭერით ხორციელდება.   

„21-ე საუკუნეა! ყველას სჭირდება გარკვეული ცოდნა ტექნოლოგიების შესახებ, რადგან ჩვენ უკვე შევაბიჯეთ ციფრულ ეპოქაში,“ - ამბობს ელენე ლეთოდიანი, 16 წლის მოსწავლე ცაგერიდან, რომელმაც წარმატებით გაიარა მის სკოლაში არსებული კომპიუტერული ტექნოლოგიის კურსი.ელენეს მსგავსად, ათასობით ახალგაზრდა საქართველოს სხვადასხვა რეგიონში სარგებლობს განათლების ახალი მოდელით, რომლის დანერგვის შედეგად, პროფესიული სწავლება  ხელმისაწვდომი გახდა არ მხოლოდ კოლეჯებში, არამედ საჯარო სკოლებშიც.თანამედროვე მსოფლიოში, ხარისხიანი განათლების ხელმისაწვდომობას უდიდესი, ხშირად გადამწყვეტი მნიშვნელობა ენიჭება. განვითარებად ქვეყნებში, განათლება და ინფორმაცია სწორედ ის ძვირფასი რესურსია, რომელიც სიღარიბის დაძლევასა და კეთილდღეობისკენ ნაბიჯის გადადგმას განაპირობებს. მეორეს მხრივ, განათლებისა და ინფორმაციის ნაკლებობა კიდევ უფრო აღრმავებს საზოგადოებაში არსებული უთანასწორობასა და უსამართლობას.საქართველოში, სადაც უმუშევრობა საშუალოდ 14 პროცენტს, ხოლო ზოგიერთ რეგიონში 20 პროცენტს შეადგენს, დასაქმების ხელშემშლელ ფაქტორებს შორის ყველაზე ხშირად დასაქმების მაძიებელთა დაბალი კვალიფიკაცია სახელდება (წყარო: EU/UNDP. 2022). ამ მხრივ, ახალგაზრდები რისკის ჯგუფს წარმოადგენენ. 15-დან 29 წლამდე ასაკობრივ ჯგუფში უმუშევრობის მაჩვენებელი 28 პროცენტიდან 50 პროცენტამდე მერყეობს (წყარო: საქსტატი). ახალგაზრდების 34 პროცენტი არაა ჩართული არც დასაქმებაში, არც განათლებასა თუ ტრენინგში, ხოლო საშუალო სკოლის კურსდამთავრებულთა მხოლოდ 5 პროცენტი აგრძელებს სწავლას პროფესიულ სასწავლებლებში.საგანმანათლებლო მოდელი, სადაც პროფესიული განათლება ხელმისაწვდომია უშუალოდ სკოლაში, მნიშვნელოვნად შეუწყობს ხელს ამ ხარვეზების აღმოფხვრას და ახალგაზრდებს შესაძლებლობას მისცემს პროფესიული საქმიანობის შესარჩევად აუცილებელი გამოცდილება და უნარები სკოლაში სწავლის დროს შეიძინონ.გარდა ამისა, მსგავსი საგანმანათლებლო მოდელის პირობებში, საგრძნობლად იზრდება სკოლას, კოლეჯსა და დამსაქმებელს შორის არსებული კავშირი, იქმნება განათლების ეკოსისტემა, სადაც სკოლა უზრუნველყოფს ახალგაზრდების დაინტერესებას პროფესიული განათლებით, ხოლო კოლეჯი სთავაზობს მათ ადგილობრივი შრომის ბაზრის მოთხოვნაზე მორგებულ სასწავლო პროგრამას.გაეროს განვითარების პროგრამა (UNDP) და შვეიცარია უკვე ათ წელზე მეტია ხელს უწყობენ საქართველოში განათლების სისტემის მიმართ მოძველებული მიდგომების გადახედვას და ახალი, წარმატებული საგანმანათლებლო მოდელების დანერგვას, რომლების ხელსაყრელი იქნება როგორც ახალგაზრდებისთვის, ისე სკოლებისთვის, პროფესიული კოლეჯებისა და დამსაქმებლებისთვის.   „კვალიფიციური სამუშაო ძალა საქართველოსთვის კვლევა გამოწვევაა. სკოლაზე დაფუძნებული პროფესიული ტრენინგი შეამცირებს განათლებასა და დასაქმებას შორის არსებულ მანძილს, რაც თანაბრად წაადგება როგორც სკოლის მოსწავლეებს, ისე მათ პოტენციურ დამსაქმებლებს“, - აცხადებს ბარბარა ბიონი, თანამშრომლობის რეგიონული დირექტორი, შვეიცარიის საელჩო საქართველოში.„ჩვენ ვეხმარებით ახალგაზრდებს, რათა ხარისხიანი პროფესიული ტრენინგი ჯერ კიდევ სკოლაში სწავლისას გაიარონ. მათთვის ეს ერთგვარი ძალების მოსინჯვაა, რაც სამომავლო პროფესიის შერჩევასა და კარიერის დაგეგმვაში დაეხმარებათ“, - აღნიშნავს დაგლას უები, გაეროს განვითარების პროგრამის მუდმივი წარმომადგენელი საქართველოში.გაეროს განვითარების პროგრამისა და შვეიცარიის ხელშეწყობით, სასკოლო განათლებაში პროფესიული სწავლების დანერგვა ჯერ კიდევ 2017 წელს დაიწყო. საპილოტე პროგრამა ოთხ პროფესიულ კოლეჯსა და ექვს საჯარო სკოლაში განხორციელდა და საქართველოს ოთხი რეგიონი მოიცვა: სამეგრელო-ზემო სვანეთი, სამცხე-ჯავახეთი, მცხეთა-მთიანეთი და კახეთი. ამ საცდელი ეტაპის წარმატებით დასრულების შემდეგ, ინიციატივა განათლებისა და მეცნიერების სამინისტრომ გადაიბარა და მსგავსი მოდელი 259 საჯარო სკოლაზე განავრცო. შედეგად, პროფესიულ სწავლებაში ჩაერთო 10 ათასამდე მე-8 და მე-9 კლასის მოსწავლე საქართველოს ყველა რეგიონიდან.ამავე პროგრამის შემდეგი ეტაპი 2022 წელს, პროფესიულ უნარების სააგენტოსთან თანამშრომლობით დაიწყო. პროგრამის მიზანი იყო რეგიონებში მოქმედი პროფესიული კოლეჯების განვითარება და მათ საფუძველზე ცოდნის ჰაბების შექმნა, რომლებიც ადგილობრივ საჯარო სკოლებს შესაბამის მხარდაჭერას გაუწევდნენ. პროგრამის განხორცილებისთვის შერჩეულ იქნა ექვსი პროფესიული კოლეჯი და 10 საჯარო სკოლა ხუთ რეგიონში: აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკა, იმერეთი, გურია, კახეთი და რაჭა-ლეჩხუმ-ქველო სვანეთი. წარმატებული პროფესიონალები წარმატებული ეკონომიკისთვისაჭარის ავტონომიური რესპუბლიკა სწრაფი ეკონომიკური განვითარების ერთ-ერთი ყველაზე თვალსაჩინო მაგალითია. ამ გამორჩეული რეგიონის მრავალფეროვან ეკონომიკურ პალიტრას ქმნის მისი ხალხმრავალი ტურისტული სანაპირო, ულამაზესი მაღალთა, სუბტროპიკული ეკოსისტემები, საზღვაო სავაჭრო გზები და სწრაფად მზარდი ქალაქები და სოფლები.პროფესიული განათლება განსაკუთრებით მოთხოვნადია. რეგიონში მოქმედი რამდენიმე მსხვილი კოლეჯი ახალგაზრდებს პროფესიული სწავლების ფართო დიაპაზონს სთავაზობს ადგილობრივი შრომის ბაზრის თავისებურებების გათვალისწინებით. პოპულარულ დარგებს შორისაა სტუმარმასპინძლობა, ტურიზმი და ველნესი, ელექტრობა, მექანიკა, ტანსაცმლის დიზაინი, სოფლის მეურნეობა და მშენებლობა. ამ პროფესიებით დაინტერესება იმდენად მაღალია, რომ კოლეჯების შესაძლებლობებსაც კი აჭარბებს. მაგალითად, 2023-2024 აკადემიურ წელს, ბათუმის „ბლექ სი“ კოლეჯში ათჯერ მეტი განაცხადი შევიდა რეალურად არსებულ ადგილებთან შედარებით.მდგომარეობას ისიც ართულებს, რომ აჭარაში მოქმედი პროფესიული სასწავლებლები ძირითადად ბათუმსა და ქობულეთშია განთავსებული, რაც სოფლების მაცხოვრებლებისთვის დამატებით საგანმანათლებლო გამოწვევას წარმოადგენს.ამ ხარვეზების აღმოსაფხვრელად, გაეროს განვითარების პროგრამა და შვეიცარია, პროფესიული უნარების სააგენტოსთან თანამშრომლობით, ხელს უწყობენ პროფესიული სწავლების დანერგვას ადგილობრივი სოფლების საჯარო სკოლებში.„აჭარა გამორჩეული რეგიონია ტურიზმისა და სტუმარმასპინძლობის კუთხით. ბავშვები, რომელთაც ბარისტასა და სერვისის კურსები გაიარეს, უმეტესწილად ისეთი ოჯახებიდან არიან, რომელთაც საკუთარი საოჯახო ბიზნესი აქვთ. კურსის დასრულების შემდეგ, მათ უკვე შეუძლიათ პროფესიული წვლილი შეიტანონ მშობლების კომერციულ საქმიანობაში, სასტუმრო იქნება თუ რესტორანი. უნდა ითქვას, რომ ჩვენი კურსდამთავრებულების დასაქმებაზე მოთხოვნა საგრძნობლად გაიზარდა“, - ამბობს ნატა ფარტენაძე, პროგრამის კოორდინატორი ბათუმის „ბლექ სი“ კოლეჯში.გაეროს განვითარების პროგრამისა და შვეიცარიის ხელშეწყობით, ბათუმის „ბლექ სი“ კოლეჯი და ქობულეთის კოლეჯი „ახალი ტალღა“ გონიოსა და მუხაესტატეს საჯარო სკოლებს დაუკავშირდნენ და პროფესიული სწავლების პროგრამები წამოიწყეს.„ვფიქრობ, ბარისტას მიმართულებით ავირჩევ სამსახურს, თუმცა ორივე კურსი ძალიან საინტერესო და სახალისოა. სერვირების ნაწილიც გავიარე და სამომავლოდ ძალიან გამომადგება“, - გვიყვება 16 წლის დიმა მახარაძე გონიოდან.სასწავლო პროგრამაში დიმას კლასელებიც ჩაერთნენ. 16 წლის ემილი გორაძის თქმით, კურსის ყოველი წუთი დაუვიწყარი იყო, შედეგად კი ბევრი მოზარდი ბარისტას პროფესიითა და სერვირების სფეროთი დაინტერესდა.„ჩემი მეგობრები ამბობენ, რომ თუ მსგავს კურსებს მათ სასკოლო პროგრამაშიც შეიტანენ, აუცილებლად გამოთქვამენ დასწრების სურვილს“, - გვიზიარებს ემილი.16 წლის როლანდ დავითაძისთვის სოფელ მუხაესტატედან, პროფესიული სწავლება მეწარმეობის მიმართულებით გადადგმული პირველი ნაბიჯია.„ჩემი მიზანია კარგად დავეუფლო სტუმარმასპინძლობის პროფესიას და შეძენილი ცოდნით საკუთარი საქმე წამოვიწყო.“2023-2024 აკადემიურ წელს, გონიოსა და მუხაესტატეს საჯარო სკოლების 120-მდე მოსწავლემ გაიარა პროფესიული სწავლების კურსი რეგიონის საუკეთესო კოლეჯების პროგრამებით. ყველა მოზარდმა მიიღო ცოდნა, უნარები და საორიენტაციო რჩევები, რომლებიც ამ ნიჭიერ ახალგაზრდებს მათი პროფესიული მისწრაფებების მიღწევაში დაეხმარებათ. კოლეჯებთან თანამშრომლობით საჯარო სკოლებმაც ისარგებლეს. ორივე სკოლამ მიიღო პრაქტიკული ხელშეწყობა პროფესიული სასწავლო პროგრამების დანერგვისა და მათი ხარისხისა და მდგრადობის უზრუნველყოფისთვის.  ტურიზმის განვითარება ცაგერშიმდიდარი ისტორიითა და თვალწარმტაცი ბუნებით გამორჩეული ცაგერი საქართველოს მაღალმთის ფარული სამკაულია, რომლის შთამბეჭდავი ტურისტული შესაძლებლობები სათანადო დაფასებასა და გამოყენებას იმსახურებს. ტურიზმის განვითარება მუნიციპალიტეტის პრიორიტეტია, რის შედეგად ცაგერში აქტიურად მიმდინარეობს ტურისტული ინფრასტრუქტურის შექმნა და ადგილობრივი პერსონალის მომზადება ტურისტულ ობიექტებზე დასაქმებისთვის.გაეროს განვითარების პროგრამის, შვეიცარიისა და პროფესიული უნარების სააგენტოს ხელშეწყობით, ცაგერის 1-ელმა საჯარო სკოლამ თანამშრომლობა დაიწყო ცოდნის რეგიონულ ჰაბთან, ამბროლაურის კოლეჯ „ერქვან“-თან. ამის შედეგად, სკოლაში რამდენიმე პროფესიული პროგრამა დაინერგა და 50-ზე მეტმა მოსწავლემ გაირა სასწავლო კურსები საინფორმაციო ტექნოლოგიების, კომპიუტერული დიზაინის, სტუმარმასპინძლობისა და ტურისტული გიდის მიმართულებით.„გიდის პროგრამა საოცრად ინფორმაციული აღმოჩნდა! ეს კურსი დაგვეხმარა უკეთ გაგვეცნო ჩვენი კუთხე თავისი მრავალსაუკუნოვანი  ისტორიით“, - გვიყვება 16 წლის ლიზი საღინაძე.მასწავლებელი ლამზირა კოპალიანი აღფრთოვანებულია ცაგერელი მოზარდების ნიჭიერებითა და მონდომებით.„ჩვენი ბავშვები მრავალმხრივ ნიჭიერები არიან - ქარგავენ, ძერწავენ და სპექტაკლებში მონაწილეობენ. მოსწავლეებიც და მათი მშობლებიც ამ კურსით უბედნიერესები არიან. ახლა ბავშვებს თამამად შეუძლიათ თავიანთი კუთხის გაცნობა ნებისმიერი ვიზიტორისთვის, ქართველისა თუ უცხოელისთვის.  სამთვიანი კურსი გრანდიოზული ექსკურსიით დასრულდა. შეძენილი ცოდნა პრაქტიკაში გადავიყვანეთ და ძვირფასი ადგილობრივი კულტურული ძეგლები მოვინახულეთ.“საგანმანათლებლო თავგადასავალი ჯერ კიდევ გრძელდება. ბევრ ახალგაზრდას იმედი აქვს, რომ მათ სკოლაში სხვა პროფესიული სასწავლო კურსებიც დაინერგება, მათ შორის ტანსაცმლის დიზაინი და ბიზნეს უნარები.      ახალი უნარები ახალი ტყიბულისთვის„მიწასთან მუშაობა ძალიან სასიამოვნო პროცესი აღმოჩნდა, მითუმეტეს მაშინ როდესაც თეორიული მასალის შესწავლას პრაქტიკული სამუშაოები დაემატა. ბევრი ახალი რამ ვისწავლეთ -  ჩითილების დარგვის, ნიადაგის შემოწმების და მორწყვის ტექნიკები. სიამაყით ვიტყვი, რომ ამ სათბურში  ჩვენი ხელით მოვიყვანეთ ცერეცო, კიტრი, სტაფილო, ქინძი, ნიახური და ოხრახუში. ვიცი, რომ აგრონომიის კურსზე მიღებული ცოდნა აუცილებლად გამომადგება“, - 16 წლის ლიზა ცქიფურიშვილი სოფელ საწირედან. ლიზას სოფელი ტყიბულის მუნიციპალიტეტშია, რომელიც 150 წელზე მეტია „მაღაროელების ქალაქის“ სახელითაა ცნობილი. ქვანახშირის მოპოვებამ, რომელიც ადგილობრივი ეკონომიკის მთავარ მამოძრავებელ ძალას წარმოადგენდა, უამრავი ადამიანის სიცოცხლე და ჯანმრთელობა შეიწირა და ტყიბულის ულამაზეს ბუნებას მნიშვნელოვანი ზიანი მიაყენა. ქვანახშირზე მოთხოვნის კლებასა და მაღაროების ცვეთასთან ერთად, ტყიბულმა ხელახლა უნდა დაიმკვიდროს ღირსეული ადგილი საქართველოს ეკონომიკაში, ზრდისა და განვითარების თანამედროვე შესაძლებლობები გამოიყენო და ახალგაზრდა თაობას ახალი პერსპექტივები შესთავაზოს. კარგად გამართული და მრავალფეროვანი პროფესიული სწავლება ისეთ დარგებში, როგორებიცაა სოფლის მეურნეობა, ტექნოლოგიები და მშენებლობა, ამ რთული პროცესის მნიშვნელოვანი შემადგენელია.  „კულინარიის კურსი ყველაზე ძალიან მომეწონა. შესაძლოა, ჩემი კარიერა ამ დარგს დავუკავშირო და სწავლა კოლეჯში გავაგრძელო. ხეზე და გიშერზე მუშაობის კურსები თუ დაემატება ამ პროგრამას, ძალიან გაგვიხარდება. ეს დარგები ჩვენი რეგიონისთვის დამახასიათებელი და მოთხოვნადია“, - გვიყვება 17 წლის ლუკა ქაშიბაძე.საწირეს საჯარო სკოლა იმ 10 შერჩეული სკოლის რიცხვშია, სადაც პროფესიული სწავლების პროგრამები გაეროს განვითარების პროგრამის, შვეიცარიისა და პროფესიული უნარების სააგენტოს ხელშეწყობით დაინერგა. 40-მდე მოზარდმა, რომელმაც სხვადასხვა პროფესიული კურსი ამ პროგრამის ფარგლებში გაიარა, თავის კარიერულ პერსპექტივებს ახალი თვალით შეხედა.2024-2025 სასწავლო წელს, გაეროს განვითარების პროგრამა და შვეიცარია გააგრძელებენ შერჩეული სკოლების მხარდაჭერას, რათა პროფესიული სწავლებით მოსწავლეების ახალმა ნაკადმა ისარგებლოს. UNDP და შვეიცარია ასევე ხელს შეუწყობენ პროფესიული სწავლების კურსების აკრედიტაციას, რის შემდეგ პროგრამის დაფინანსებისა და ხარისხის მართვის პასუხისმგებლობას საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების სამინისტრო იკისრებს.  დამატებითი ინფორმაცია:გაეროს განვითარების პროგრამა (UNDP), შვეიცარიის მთავრობის 4.5 მილიონი აშშ დოლარის ოდენობის დაფინანსებით, მხარს უჭერს საქართველოს განათლების სისტემაში მიმდინარე რეფორმებს, განსაკუთრებით სოფლის მეურნეობაში პროფესიული განათლებისა და გადამზადების სისტემის მოდერნიზების მიმართულებით.სამწლიანი პროექტის (2022-2025) მიზანია პროფესიული კომპეტენციების გაზრდა დასაქმების ბაზრის მოთხოვნების შესაბამისად და დასაქმებისა და თვითდასაქმების შესაძლებლობების შექმნა, რაც თავის მხრივ, შექმნის საფუძველს სოფლის ეკონომიკის მდგრადობისთვის სხვადასხვა სოციალური ჯგუფის, მათ შორის ახალგაზრდების, ქალებისა და დაუცველი მოსახლეობის ინტერესების გათვალისწინებით.უფრო ვრცელი ინფორმაცია ამ პროექტის შესახებ იხილეთ ჩვენს ვებგვერდზე.

როდესაც 12 წლის ანამ* დედას, ნათიას უთხრა, რომ მეზობელმა მასზე სექსუალურად იძალადა, გაბრაზებული და გულგატეხილი ნათია მაშინვე მიხვდა, რომ ეს ფაქტი პოლიციაში უნდა განეცხადებინა.მაგრამ მას ეშინოდა, რა შეიძლებოდა მოჰყოლოდა მის ამ ქმედებას და როგორ მოექცეოდა სისტემა ანას. ნათიას წარმოდგენით, მის შვილს მოუწევდა დაუსრულებელი ინტერვიუების, დაკითხვების, სამედიცინო გამოკვლევებისა და სასამართლო ექსპერტიზის გავლა და არაკეთილგანწყობილ პოლიციის განყოფილებებსა და კლინიკებში სიარულით ხელახლა განუახლდებოდა ტრავმა.როდესაც ნათია პოლიციას გაესაუბრა, პოლიციის განყოფილებაში მიწვევის ნაცვლად, მას შესთავაზეს ბავშვი წაეყვანა ბავშვთა ფსიქოლოგიური და სოციალური მომსახურების ცენტრში. ეს არის ახალი თანამედროვე ცენტრი თბილისში, სადაც უკვე 200-ზე მეტ სექსუალური ძალადობის მსხვერპლ ბავშვს გაუწიეს დახმარება.ცენტრს ჰყავს გამოცდილი და კარგად გადამზადებული თანამშრომლები და ექსპერტები, რომლებსაც ისე შეუძლიათ სექსუალური ძალადობის მსხვერპლ ბავშვებთან ურთიერთობა, რომ მინიმუმამდე დაიყვანონ გამოძიების პროცესში მათ მიერ განცდილი უარყოფითი ემოციები. რაც მთავარია, მათ იქ უქმნიან დადებით გარემოს და აწვდიან ფსიქოლოგიურ დახმარებას იმისთვის, რომ ბავშვებმა შეძლონ გაიაზრონ, გაუმკლავდნენ და საბოლოოდ გადალახონ მათ მიერ მიღებული ტრავმული გამოცდილება.„თუ ბავშვი სწორ მოპყრობას ვერ მიიღებს, მან შეიძლება უფრო მეტი ტრავმა მიიღოს საგამოძიებო პროცესის შედეგად, ვიდრე თავად ძალადობის ფაქტით“, - ამბობს ნონა ციხელაშვილი, გაეროს ბავშვთა ფონდის ბავშვთა დაცვის ოფიცერი.„ამ ცენტრში ბავშვები იღებენ ყველა საჭირო დახმარებას და არ სჭირდებათ სხვადასხვა უწყებაში სიარული. მათთვის აქ შექმნილია თბილი, მეგობრული და მათდამი კეთილგანწყობილი გარემო, სადაც მათი ინტერესები გათვალისწინებულია“, - დასძენს ციხელაშვილი.ცენტრი ეფუძნება „ბარნაჰუსის“ მოდელს, რომელმაც მთლიანად შეცვალა სექსუალური ძალადობის მსხვერპლ ბავშვებთან მზრუნველობის სააგენტოების მუშაობის მიდგომები სკანდინავიის ქვეყნებსა და ევროპის დიდ ნაწილში, და პირველი ასეთი ცენტრია საქართველოში."ბარნაჰუსი", რომელიც ისლანდიურად "ბავშვების სახლს" ნიშნავს, აერთიანებს ყველა იმ სერვისს, სპეციალისტსა და ექსპერტს, რომლებიც მონაწილეობენ ბავშვებზე სექსუალური ძალადობის საქმეებში, დაწყებული გამომძიებლებიდან და ექიმებიდან, და ფსიქოლოგებით და სოციალურ მუშაკებით დამთავრებული. ამ მიდგომის მთავარი ამოსავალი პრინციპია ბავშვის კეთილდღეობა.  ახალი მიდგომის მიხედვით, იმის მაგივრად, რომ მსხვერპლმა ბავშვებმა გამოძიების პროცესში მრავალჯერადად გაიარონ მათთვის არასასიამოვნო დაკითხვა, რომელსაც ის პროფესიონალები ატარებდნენ, რომლებსაც უფროსების დაკითხვის გამოცდილება უფრო ჰქონდათ, ამჯერად ყველა საჭირო სამედიცინო და სასამართლო ექსპერტიზას უძღვება სპეციალურად გადამზადებული ერთი ექსპერტი და მსხვერპლი ბავშვების დაკითხვა ხდება მათი ასაკისთვის შესაბამის უფრო რბილ გარემოში. შედეგად, გამოძიება მიიღებს ჩვენებას და ბავშვის გამოჯანმრთელების პროცესის დაწყებაც თანადროულად ხდება.„ეს არის სიმართლის დადგენის მეთოდი, რომელიც მორგებულია ბავშვებზე“, განმარტავს ბრაგი გუდბრანდსონი, გაეროს ბავშვთა უფლებების კომიტეტის წევრი და პირველი ბარნაჰუსის ცენტრის დამფუძნებელი, რომელიც ისლანდიაში 1998 წელს შეიქმნა.ძალადობის მსხვერპლ ბავშვებთან ურთიერთობისას არასწორმა ქცევამ შეიძლება მათ უფრო გაუღრმავოს ტრავმა და გაზარდოს გრძელვადიანი ტრავმის ხელახლა მიღების საშიშროება.ბარნაჰუსის მიდგომა იწყება თავად ცენტრის შენობით.გარემო თბილისის ცენტრში მაქსიმალურად სასიამოვნოა - თბილი ოთახები, კომფორტული სავარძლები, საბავშვო სათამაშოები და წიგნები, და ძალიან განსხვავდება პოლიციის განყოფილების ან საავადმყოფოს დამთრგუნველი მოსაცდელი ოთახებისგან.„სახლი არის შინაურული, თბილი გარემოს სიმბოლო, რაც სჭირდება ბავშვს იმისთვის, რომ მან შეძლოს მოყვეს თავისი ამბავი, რაც ისედაც მძიმე და ტრავმულია პროცესია ბავშვისთვის“, დასძენს გუდბრანდსონი, რომელიც საქართველოში იმყოფებოდა და თავისი გამოცდილება გაუზიარა ცენტრის თანამშრომლებს.როდესაც ანა და დედამისი ცენტრში მივიდნენ, მათ გარეთ სოციალური მუშაკი და ფსიქოლოგი დახვდნენ, აუხსნეს მთელი პროცესი და ცენტრი დაათვალიერებინეს.ფსიქოლოგი აკვირდებოდა ანას, იყო თუ არა ის ემოციურად მზად მომხდარზე უფრო დეტალურად სასაუბროდ და აფასებდა, რა სახის გრძელვადიანი რეაბილიტაცია დასჭირდებოდა მას. როდესაც ანამ ჩათვალა, რომ მზად იყო, მას გაესაუბრა გამოცდილი გამომძიებელი, რომელიც სპეციალურად გადამზადდა სექსუალური ძალადობის მსხვერპლ ბავშვებთან სამუშაოდ.ბარნაჰუსის მოდელის მიხედვით, იმის ნაცვლად, რომ ბავშვი სხვადასხვა უწყებამ დაკითხოს, ყველა შესაბამისი ორგანო კითხვებს უგზავნის ერთ სპეციალიზებულ პროფესიონალს. ისინი ატარებენ გამარტივებულ ინტერვიუს და აგროვებენ ყველა საჭირო კითხვაზე პასუხს გამოძიებისთვის, მაგრამ ისე, რომ ბავშვმა ხელახლა არ განიცადოს მოვლენები და არ მიადგეს სერიოზული ზიანი.ინტერვიუებს შეიძლება ჰქონდეთ თამაშის ფორმა, ან დაკითხვა წარიმართოს სეირნობის, წიგნის კითხვის ან სადილის დროს, როცა ეს თვითონ ბავშვს სურს. თუ ცხადი გახდება, რომ ბავშვს ესაჭიროება სამედიცინო შემოწმება, ეს მოგვიანებით, ბავშვის თანხმობით მოხდება.კვლევამ აჩვენა, რომ ეს არის ყველასთვის მომგებიანი მიდგომა.ბავშვების დაკითხვის პროცესი, რომელიც, კვლევების მიხედვით, უფრო აღრმავებს ძალადობის შედეგად მიღებულ ტრავმას, მინიმუმამდეა დაყვანილი, და ინფორმაციის შეგროვება ხდება საუბრის გზით, რაც ასევე ხელს უწყობს ბავშვის გამოჯანმრთელებას.სისხლის სამართლის გამოძიებისთვისაც ეს მეთოდი უფრო ხელსაყრელია, რადგან მშვიდ გარემოში ბავშვებისგან მიღებული ინფორმაცია უფრო ღია და სანდო ჩვენების მიღებას უწყობს ხელს.„აქ მომუშავე ხალხი სპეციალურად არიან გადამზადებული ასეთ შემთხვევებზე სამუშაოდ და მათ იციან, თუ როგორ უნდა მოეპყრან ბავშვებს მათი ასაკის შესაბამისად. ეს ეხმარება ბავშვებს განიცადონ ნაკლები სტრესი და იყვნენ უფრო გახსნილები მთელი პროცესის განმავლობაში“, - ამბობს ნონა ციხელაშვილი.ცენტრი ასევე მუშაობს ბავშვის გრძელვადიანი კეთილდღეობის აღდგენაზე. ყველა ბავშვს სთავაზობენ თერაპიულ მომსახურებას და კვალიფიციური ექსპერტები მზად არიან უზრუნველყონ შესაბამისი მკურნალობა და შემდგომი რეაბილიტაციის პროცესი.„ბარნაჰუსის თერაპევტები არიან ფსიქიკური ჯანმრთელობის სპეციალისტები, და გავლილი აქვთ ტრენინგები ტრავმაზე ორიენტირებულ თერაპიაში“, - ამბობს ციხელაშვილი.ფსიქოლოგიური მხარდაჭერა და თერაპია ვრცელდება ოჯახებზეც, რაც ეხმარება მათ გაუმკლავდნენ რთულ, ხშირად ტრავმულ პერიოდს, რამაც შეიძლება გავლენა იქონიოს ბევრ ადამიანზე, და არა მხოლოდ უშუალოდ მსხვერპლზე.ანას ცენტრში მოსვლიდან რამდენიმე თვეში მას საგრძნობი პროგრესი ჰქონდა, მისი სოციალურმა მუშაკის დაკვირვებით.ის ახლა უკეთ ახერხებს შფოთვის მართვას და მომხდარში საკუთარ თავს ნაკლებად ადანაშაულებს. ის უფრო ბედნიერი და თავდაჯერებულია, იხსნება იმ ადამიანებთან, რომლებსაც ენდობა და უკეთ შეუძლია პოტენციურად საშიში სიტუაციების შეფასება და ითხოვოს დახმარება.ცენტრი მდებარეობს თბილისში და მას სახელმწიფო ზრუნვის სააგენტო მართავს. ცენტრი დაარსდა 2022 წელს გაეროს ბავშვთა ფონდისა და ესტონეთის მთავრობის მხარდაჭერით და ამჟამად მუშაობს ბავშვებთან, რომლებიც არიან დედაქალაქიდან და მიმდებარე რეგიონებიდან, თუმცა არის გეგმა, რომ მსგავსი ცენტრები სხვა ადგილებშიც გაიხსნას.გაეროს ბავშვთა ფონდის წარმომადგენელი საქართველოში, იესპერ მოლერი, ამბობს, რომ ეს ცენტრი არის გაეროს ბავშვთა ფონდის „ვალდებულების ნაწილი თითოეული ბავშვის კეთილდღეობისთვის “.„ჩვენ დიდ მადლობას ვუხდით ესტონეთის მთავრობას ამ მნიშვნელოვან საქმეში ურყევი მხარდაჭერისთვის. ჩვენ მოუთმენლად ველით, რომ ეს მოდელი გაფართოვდება საქართველოს სხვა რეგიონებშიც, რათა ყველა სახის ძალადობისა და დანაშაულის მსხვერპლ ბავშვებს მთელი ქვეყნის მასშტაბით ჰქონდეთ წვდომა მათთვის საჭირო სერვისებზე“, - განაცხადა იესპერ მოლერმა.„ფსიქოლოგიური და სოციალური სერვისების ცენტრი უნიკალურ შესაძლებლობას აძლევს სახელმწიფო უწყებებს დაიცვან ბავშვები ხელახალი ტრავმატიზაციისგან და უზრუნველყონ მათ საჭიროებებზე მორგებულ მართლმსაჯულებაზე ხელმისაწვდომობა. საქართველოში ბარნაჰუსმა შექმნა უმნიშვნელოვანესი ფსიქო-სოციალური რეაბილიტაციის სერვისი სექსუალური ძალადობის მსხვერპლი ბავშვებისთვის. ეს შეუძლებელი იქნებოდა გაეროს ბავშვთა ფონდისა და ესტონეთის მთავრობის მხარდაჭერის გარეშე, რისთვისაც საქართველოს მთავრობა დიდად მადლიერია.სახელმწიფო ზრუნვის სააგენტო აღიარებს სერვისის გეოგრაფიული ხელმისაწვდომობის გაფართოების აუცილებლობას. ჩვენ აქტიურად ვმუშაობთ უახლოეს მომავალში დასავლეთ საქართველოში, ქუთაისში მეორე ცენტრის ჩამოყალიბებაზე“, - ამბობს ტრეფიკინგის მსხვერპლთა სახელმწიფო ზრუნვისა და დახმარების სააგენტოს ხელმძღვანელი რუსუდან კოხოძე. *ანა და ნათია არიან შეთხზული პერსონაჟები, ცენტრის მიერ მრავალ ჩვენებაზე და რეალურ შემთხვევებზე დაყრდნობით.ბავშვთა ფსიქოლოგიური და სოციალური მომსახურების ცენტრის შესახებბავშვთა ფსიქოლოგიური და სოციალური სერვისების ცენტრი არის მულტიდისციპლინარული უწყებათაშორისი პროექტი, რომელიც დაიწყო 2022 წლის მარტში. მისი მიზანია გამოიძიოს ბავშვებზე სექსუალური ძალადობის შემთხვევები და მოემსახუროს მსხვერპლებსა და მოწმეებს ბავშვების ინტერესების გათვალისწინებით. მას ხელმძღვანელობს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან იძულებით გადაადგილებულ პირთა, შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტროს ადამიანით ვაჭრობის (ტრეფიკინგის) მსხვერპლთა სახელმწიფო ზრუნვისა და დახმარების სააგენტო გაეროს ბავშვთა ფონდისა და ესტონეთის მთავრობის მხარდაჭერით.